درباره دستگاه PFP7
شرکت جنوی یکی از تولیدکنندگان قدیمی فلیم فوتومتر است. مدل معروف Jenway PFP7 یک فتومتر شعلهای تککاناله با دمای شعله پایین است که برای مصارف صنعتی و آموزشی طراحی شده و قابلیت اندازهگیری روتین سدیم و پتاسیم (و با فیلترهای اضافی از جمله لیتیم، کلسیم و باریم) را دارد. نسخهی کلینیکال این مدل Jenway PFP7/C (Clinical) مخصوص کاربردهای کلینیکی است و همراه با فیلترهای سدیم، پتاسیم و لیتیم عرضه میشود. این مدل دارای مدار خطیساز داخلی است که امکان نمایش مستقیم نتایج سدیم و پتاسیم به واحد mmol/L (برای کاربردهای پزشکی) را فراهم میکند. هر دوی این دستگاهها سیستم ایمنی قطع خودکار گاز دارند (در صورت خاموش شدن اتفاقی شعله) و با گاز پروپان/بوتان یا گاز شهری کار میکنند. Jenway PFP7 به دلیل قیمت مناسب، پایداری عملکرد و هزینه های نگهداری پایین، در بسیاری از آزمایشگاههای آب و خاک، سیمان، معادن و دانشگاهها در کشور ایران نیز محبوب است.
کمپانی Jenway انگلستان یک شرکت معروف در زمینه تولید تجهیزات آزمایشگاهی و علمی است. این شرکت در تولید و عرضه انواع ابزارهای تحلیلی مانند اسپکتروفتومترها (spectrophotometers)، پیاچمترها (pH meters)، هدایتسنجها (conductivity meters) و دیگر دستگاههای مرتبط با اندازهگیری و آنالیز مواد فعالیت دارد. این تجهیزات معمولاً در آزمایشگاههای تحقیقاتی، کنترل کیفیت و آموزشی مورد استفاده قرار میگیرند. Jenway به دلیل کیفیت و دقت بالای محصولات خود، در میان کاربران آزمایشگاهی شناخته شده است. محصولات Jenway به دلیل دقت، قابلیت اطمینان، و طول عمر بالا به عنوان تجهیزات آزمایشگاهی با کیفیت شناخته میشوند. این شرکت محصولات خود را با تمرکز بر نوآوری و رعایت استانداردهای جهانی تولید میکند.
اجزای اصلی فلیم فوتومتر و وظایف هر بخش
هر دستگاه فلیم فوتومتر از چند بخش اساسی تشکیل شده است که هر کدام وظیفهای خاص در فرآیند اندازهگیری بر عهده دارند. آشنایی با این اجزا به درک بهتر طرز کار دستگاه کمک میکند:
منبع حرارتی (مشعل و شعله): برای تولید شعله پایدار از یک مشعل ویژه استفاده میشود. سوخت (معمولاً گاز مایع پروپان/بوتان یا گاز شهری) همراه با هوای فشرده در مشعل میسوزد و شعلهای با دمای ثابت ایجاد میکند. دمای شعله در یک فلیم فوتومتر استاندارد حدود 1700–1900 درجه سانتیگراد است و باید کاملاً پایدار بماند، زیرا نوسان دما بر شدت نشر نور عناصر اثر میگذارد. رنگ شعله ناشی از وجود عناصر مختلف، پایه اندازهگیری در این دستگاه است.
سیستم نمونهبرداری (نبولایزر و محفظه اختلاط): نمونهی مایع توسط نبولایزر (افشانک) به قطرات بسیار ریز تبدیل و وارد شعله میشود. نبولایزر معمولاً یک لوله مویین متصل به محلول نمونه است که با ایجاد خلأ ناشی از جریان هوا، محلول را مکیده و به صورت پودر اسپری میکند. سپس قطرات ریز نمونه با هوای فشرده در محفظهی اختلاط ترکیب شده و به طور یکنواخت وارد شعله میگردند. در شعله، حلال قطرات تبخیر شده و ذرات بسیار کوچک جامد/اتمی تشکیل میشود که منبع نشر نور هستند. یکنواختی نبولیزاسیون و جریان پایدار گاز، برای دستیابی به شعلهای با رنگ ثابت و قابل تکرار اهمیت دارد.
سیستم نوری و فیلترها: نور حاصل از شعله حاوی طیفی از طول موجهای مختلف است. سیستم اپتیکی دستگاه شامل یک آینهی مقعر، لنزها و فیلترهای تداخلی میباشد. آینهی مقعر نور منتشرشده از اتمها را جمعآوری کرده و آن را به سمت یک لنز همگرا هدایت میکند. لنز نور را در نقطهای به نام شکاف (اسلیت) متمرکز میسازد. پس از عبور نور از شکاف، آن را به مجموعهای از فیلترهای نوری میتابانند. هر فیلتر تداخلی تنها یک باند طول موج باریک (مثلاً 589 نانومتر برای سدیم یا 766 نانومتر برای پتاسیم) را عبور میدهد و سایر طول موجها را حذف میکند. بدین ترتیب، نور مخصوص هر عنصر از فیلتر متناظر عبور کرده و به آشکارساز میرسد. بیشتر فلیم فوتومترها دارای مجموعه فیلترهای قابل تعویض برای عناصر مختلف هستند؛ مثلاً فیلترهای سدیم (زرد)، پتاسیم (بنفش)، لیتیم (قرمز)، کلسیم (نارنجی) و باریم (سبز). کاربر بنا به عنصری که قصد اندازهگیری آن را دارد، فیلتر مناسب را در مسیر نوری قرار میدهد.
آشکارساز نوری (دتکتور): پس از عبور نور تکرنگ از فیلتر، این نور به آشکارساز فوتوالکتریک برخورد میکند. آشکارساز معمولاً یک فتوسل حساس یا فتودیود/فوتومولتیپلایر است که فوتونهای نور را به جریان الکتریکی تبدیل میکند. شدت جریان الکتریکی تولیدشده متناسب مستقیم با شدت نور ورودی (و در نتیجه غلظت عنصر) است. سیگنال الکتریکی خروجی آشکارساز بسیار ضعیف بوده و نیاز به تقویت دارد؛ لذا توسط تقویتکنندههای داخلی دستگاه بزرگنمایی میشود. در مدلهای جدیدتر، دو آشکارساز مجزا (دو کاناله) تعبیه شده که امکان اندازهگیری همزمان دو عنصر یا استفاده از یک پرتوی مرجع داخلی را فراهم میکند.
واحد پردازش و نمایشگر: سیگنال تقویتشده آنالوگ، در واحد الکترونیکی دستگاه توسط مبدل آنالوگ به دیجیتال (ADC) به داده دیجیتال تبدیل میشود. سپس ریزپردازنده دستگاه با اعمال ضریب کالیبراسیون، مقدار غلظت را محاسبه کرده و روی نمایشگر نشان میدهد. نمایشگر دستگاههای جدید معمولاً دیجیتالی (LCD یا لمسی) است که مستقیماً مقدار غلظت یون (مثلاً بر حسب ppm یا mmol/L) را ارائه میکند. برد الکترونیکی دستگاه همچنین وظیفه کنترل قسمتهای مختلف نظیر شیرهای گاز، سیستم ایمنی شعله و مدیریت منوها و تنظیمات را بر عهده دارد. برخی فلیم فوتومترهای پیشرفته قابلیت اتصال به کامپیوتر و پرینتر جهت انتقال یا چاپ دادهها را نیز دارند.
منبع گاز سوخت و هوا: برای ایجاد شعله نیاز به یک سوخت گازی (مانند پروپان، بوتان یا گاز طبیعی) و یک اکسیدکننده (معمولاً هوای فشرده یا اکسیژن) است. بسیاری از دستگاهها به یک کمپرسور هوای فشرده مجهز هستند تا جریان هوای ثابت تامین شود. در غیر این صورت باید هوای فشرده آزمایشگاهی به دستگاه وصل شود. فشار و دبی گاز سوخت و هوا توسط رگولاتورهای مخصوص تنظیم میگردد و کاربر معمولاً میتواند شعله غنی یا ضعیف (نسبت سوخت به هوا) را متناسب با عنصر موردنظر تنظیم کند. این کار برای بهبود حساسیت برخی عناصر مفید است (مثلاً شعله عاری از گاز نیتروژن برای بهبود نشر سدیم). دستگاههای جدید BWB دارای رگولاتور داخلی گاز هستند که امکان استفاده از گازهای مختلف (پروپان، LPG یا گاز شهر) را بدون نیاز به تغییر سختافزار فراهم میکند.
فلیم فتومتر Jenway مدل PFP7 یکی از پرکاربردترین و محبوبترین مدلهای این شرکت است که برای اندازهگیری غلظت یونهای فلزی در محلولها استفاده میشود. این دستگاه به ویژه در آزمایشگاههای تحقیقاتی، آموزشی و صنعتی برای اندازهگیری عناصر فلزی مانند سدیم (Na)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca) و لیتیم (Li) به کار میرود.
ویژگیها ی Jenway PFP7
1. طراحی مناسب و کاربرپسند:
– طراحی ساده و کاربرپسند، که استفاده از آن را برای کاربران با تجربههای مختلف آسان میکند.
2. دقت و حساسیت بالا:
– دقت و حساسیت بالای دستگاه در اندازهگیری یونهای فلزی، نتایج قابل اعتمادی را ارائه میدهد.
3. محدوده اندازهگیری گسترده:
– دستگاه دارای محدوده اندازهگیری وسیعی است که امکان اندازهگیری غلظتهای مختلف از یونهای فلزی را فراهم میکند.
4. کالیبراسیون چند نقطهای:
– قابلیت کالیبراسیون چند نقطهای به کاربر این امکان را میدهد که دستگاه را برای دقت بیشتر تنظیم کند.
5. پایداری شعله:
– Jenway PFP7 دارای سیستم پایداری شعله است که باعث ثبات نتایج و کاهش خطاهای اندازهگیری میشود.
6. منبع گاز:
– این دستگاه از گاز پروپان یا بوتان به عنوان منبع سوخت برای شعله استفاده میکند، که به راحتی در دسترس است.
7. کاربرد چند منظوره:
– این مدل برای طیف گستردهای از کاربردها از جمله در صنایع غذایی، آب و فاضلاب، داروسازی، و آزمایشگاههای آموزشی مناسب است.
8. خروجی آنالوگ:
– این دستگاه به یک خروجی آنالوگ مجهز است که امکان اتصال به دستگاههای ضبط دادهها یا کامپیوتر را برای ثبت و تحلیل نتایج فراهم میکند.
روش کالیبراسیون و تنظیم دستگاه
یکی از مهمترین مراحل کار با فلیم فوتومتر، کالیبراسیون (درستسنجی) دستگاه است. نتایج زمانی معتبر خواهند بود که دستگاه نسبت به محلولهای استاندارد تنظیم شده باشد. روش کلی کالیبراسیون فلیم فوتومتر به صورت زیر است:
- تهیه محلولهای استاندارد: ابتدا چند محلول استاندارد با غلظتهای دقیق و معلوم از عنصر مورد اندازهگیری تهیه میشود. برای این کار از استانداردهای مرجع یا محلولهای ppm آماده استفاده میگردد (مثلاً برای سدیم محلولهای 2, 5, 10 و 20 ppm Na⁺). همچنین یک نمونه بلانک (آب مقطر بدون یون) به عنوان صفر در نظر گرفته میشود. در صورت نیاز، محلول استاندارد داخلی (مثلاً لیتیم با غلظت ثابت) نیز آماده میشود تا به همه نمونهها افزوده شود.
- تنظیم اولیه دستگاه: دستگاه را روشن کرده و اجازه میدهیم شعله پایدار شود. فیلتر مربوط به عنصر موردنظر (مثلاً فیلتر سدیم) را در مسیر نوری قرار میدهیم. سپس محلول بلانک را به نبولایزر وصل میکنیم و با پیچ “تنظیم صفر” (در صورت وجود) قرائت دستگاه را روی صفر تنظیم میکنیم تا هیچ سیگنالی در غیاب یون مشاهده نشود.
- اندازهگیری استانداردها: اکنون محلولهای استاندارد را یکییکی به دستگاه معرفی کرده و قرائت هر کدام (شدت نور یا غلظت نمایشدادهشده) را ثبت میکنیم. شدت نور ساطعشده از هر استاندارد متناسب با غلظت آن است. بسیاری از دستگاههای مدرن به صورت خودکار با خواندن چند استاندارد، منحنی کالیبراسیون را در حافظه داخلی خود محاسبه و ذخیره میکنند. در دستگاههای دستی یا قدیمی، کاربر ممکن است نیاز به رسم نمودار کالیبراسیون (شدت نور بر حسب غلظت) روی کاغذ یا در نرمافزار داشته باشد. در این نمودار معمولاً در محدوده غلظتی معینی رابطه شدت-غلظت خطی فرض میشود (مطابق قانون Lomakin-Scheibe به صورت I = K·C^n که برای بخش خطی n≈1 است).
- اعمال تنظیمات کالیبراسیون: اگر دستگاه دیجیتال باشد، با استفاده از نتایج استانداردها یک ضریب کالیبراسیون یا معادله خط برای تبدیل سیگنال به غلظت تعیین میشود. مثلاً دستگاه ضریب K را در فرمول I = K·C محاسبه کرده و برای محاسبه غلظت نمونههای مجهول به کار میبرد. در برخی دستگاههای چند عنصری ممکن است نیاز باشد برای هر عنصر جداگانه عملیات کالیبراسیون انجام شود.
- کنترل کیفیت: پس از کالیبراسیون، بهتر است صحت تنظیم دستگاه با یک محلول استاندارد میانی (که در کالیبره استفاده نشده) یا نمونهی مرجع تایید شود. اگر قرائت این نمونه با مقدار حقیقی آن تطابق داشت، دستگاه آماده اندازهگیری نمونههای واقعی است. در غیر این صورت باید مراحل تنظیم تکرار یا اشکالیابی شود.
پس از طی مراحل فوق، میتوان نمونههای مجهول را اندازهگیری کرد و دستگاه با استفاده از اطلاعات کالیبراسیون، مستقیماً غلظت را گزارش میکند. شایان ذکر است که منحنی کالیبراسیون در فلیم فوتومتر فقط در یک محدودهی غلظت معین خطی است و پس از آن به دلیل اشباع شدن شدت نشر، انحنا پیدا میکند. از این رو، اگر غلظت نمونه بالاتر از بالاترین استاندارد باشد باید آن را رقیق نمود تا در محدوده خطی قرار گیرد. همچنین کالیبراسیون روزانه یا دورهای دستگاه (مثلاً هر ۲۰–۳۰ نمونه یک بار بررسی استاندارد میانی) برای جبران تغییرات احتمالی شعله یا رسوب نمک در نازل توصیه میشود. روش استاندارد داخلی نیز که در آن مقدار ثابتی از یک یون مرجع (مثل لیتیم) به همه نمونهها اضافه میشود، میتواند تغییرات سیگنال را جبران کرده و دقت نتایج را بالاتر ببرد. در مجموع، کالیبراسیون صحیح و پایش دورهای پایداری دستگاه تضمین میکند که فلیم فوتومتر دادههای قابل اعتمادی تولید نماید.
نکات مهم در استفاده صحیح از فلیم فوتومتر و نگهداری آن
رعایت برخی نکات عملی به بهرهگیری بهتر از فلیم فوتومتر و افزایش طول عمر آن کمک میکند. در زیر به مهمترین موارد در استفاده، نگهداری، آمادهسازی نمونه و خطاهای رایج اشاره شده است:
آمادهسازی مناسب نمونهها: نمونهها باید کاملاً به حالت محلول شفاف درآیند؛ وجود ذرات معلق میتواند نازل نبولایزر را مسدود کرده و نتیجه را مختل کند. پیش از آنالیز، نمونهها را فیلتر یا سانتریفیوژ کنید تا عاری از ذرات شود. همچنین غلظت نمونه را طوری تنظیم کنید که در محدوده کالیبراسیون دستگاه قرار گیرد (در صورت لزوم با رقیقسازی). نمونههای بسیار غلیظ نه تنها خوانش غیرخطی میدهند، بلکه ممکن است شعله را رنگآمیزی شدید کرده و به آشکارساز آسیب بزنند. از طرفی نمونههای خیلی رقیق ممکن است سیگنال قابل تفکیکی ایجاد نکنند.
کنترل تداخلها و عوامل مزاحم: حضور برخی مواد در نمونه میتواند اندازهگیری را دچار خطا کند. ترکیبات آلی فرار در نمونه ممکن است رنگ شعله را تغییر داده یا سوختن ناقص و تولید دوده کنند؛ بهتر است نمونههای دارای حلال آلی قبل از اندازهگیری تبخیر و به حجم با آب رسانده شوند. یونهای فلزی دیگر موجود در نمونه هم میتوانند در خوانش عنصر موردنظر تداخل ایجاد کنند (مثلاً غلظت بسیار زیاد سدیم میتواند بر شدت قرائت پتاسیم تاثیر کاهشی داشته باشد). در صورت امکان، با روشهایی نظیر افزودن مهارکننده تداخل یا استفاده از استاندارد داخلی، اثر یونهای مزاحم را کاهش دهید. همچنین باید توجه داشت که فلیم فوتومتر برای عناصر غیر فلزی مانند کربن، هیدروژن، هالوژنها و … قابل استفاده نیست و این عناصر به هیچوجه در شعله دستگاه سیگنال مفیدی ایجاد نمیکنند.
ایمنی و راهاندازی شعله: همواره پیش از روشن کردن مشعل، اتصالات گاز (شیلنگها، رگولاتورها) را از نظر نشتی بررسی کنید. هنگام روشن کردن شعله، دستورالعمل سازنده را دقیقاً رعایت کنید. بسیاری از دستگاههای جدید دارای جرقهزن اتوماتیک و سیستم ایمنی قطع گاز هستند که در صورت خاموش شدن ناگهانی شعله، جریان گاز را متوقف میکند. با این حال در مدلهای قدیمیتر ممکن است نیاز به روشن کردن شعله با چراغ بونزن دستی باشد که باید با دقت و دور از مواد اشتعالپذیر انجام شود. هرگز دستگاه را بدون حضور اپراتور با شعله روشن رها نکنید. از قرار دادن مواد قابل اشتعال در نزدیکی شعله خودداری کرده و سیستم تهویه آزمایشگاه را روشن نگه دارید.
نگهداری و تمیزکاری دورهای: جهت حفظ کارایی دستگاه، نظافت منظم بخشهای حساس ضروری است. پس از پایان کار روزانه، نبولایزر و مسیر نمونه را با آب مقطر شستشو دهید تا رسوبات نمکی در آن باقی نماند. نازل پاشنده را میتوان طبق دستورالعمل سازنده باز کرده و در صورت گرفتگی تمیز نمود (هرگز از سوزن فلزی برای باز کردن آن استفاده نکنید که باعث تغییر قطر افشانک نشود). محفظه اختلاط و مشعل را دورهای با برس مخصوص تمیز کنید تا دوده یا نمک تجمع یافته حذف شود. در صورت قابل دسترس بودن، فیلترهای نوری را با هوای فشرده تمیز کنید تا غبار بر آنها ننشیند. همچنین کمپرسور هوا (داخلی یا خارجی) را مطابق برنامه روغنکاری/تعویض فیلتر سرویس کنید تا هوای خشک و تمیز به شعله برسد.
کنترل کالیبراسیون و تنظیمات: از رایجترین خطاها، استفاده از دستگاه بدون بررسی کالیبراسیون است. همیشه قبل از شروع نمونههای اصلی، دستگاه را با محلولهای استاندارد صفر و اسپن (مثلاً استاندارد میانی) چک کنید. هر تغییر در فشار گاز یا شرایط محیطی میتواند شیب منحنی کالیبراسیون را عوض کند؛ لذا اگر دستگاه به مدت طولانی کار کرد، دورهای یک استاندارد را مجدداً اندازه بگیرید. در صورت مشاهده drift (رانش) در سیگنال یا کاهش حساسیت، احتمالاً نازل کثیف شده یا شعله تنظیم نیست که باید رسیدگی شود.
استفاده صحیح از فیلترها و لوازم جانبی: هنگام تعویض فیلترهای نوری، با دقت عمل کنید و از لمس سطح فیلتر خودداری نمایید تا آلوده یا خراشیده نشود. فیلتر اشتباه را در مسیر قرار ندهید؛ این امر منجر به قرائت صفر (عدم تشخیص عنصر) یا قرائت اشتباه (تشخیص عنصر دیگر) خواهد شد. اگر دستگاه مجهز به استاندارد داخلی خودکار است (مانند برخی مدلهای Sherwood و BWB)، مطمئن شوید محلول مرجع داخلی در مخزن مربوطه موجود و در غلظت توصیهشده باشد تا در حین اندازهگیری به هر نمونه مقدار مشخصی از آن افزوده شود.
مستندسازی و دفاتر ثبت: پیشنهاد میشود کلیه اقدامات مربوط به نگهداری (زمان تمیزکاریها، تعویض گاز، سرویس کمپرسور و …) و نتایج کالیبراسیونهای دورهای را در دفترچهای مخصوص دستگاه ثبت کنید. این مستندسازی به شما کمک میکند روند عملکرد دستگاه را پایش کرده و در صورت بروز مشکل، سابقه اقدامات را داشته باشید.
کاربردهای فلیم فتومتر Jenway مدل PFP7
فلیم فتومتر Jenway مدل PFP7 به دلیل دقت و کارایی بالا، در کاربردهای متنوعی در آزمایشگاههای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. در زیر به برخی از کاربردهای مهم این دستگاه اشاره شده است:
1. صنایع غذایی و آشامیدنی
– کنترل کیفیت محصولات غذایی: برای اندازهگیری غلظت یونهای فلزی مانند سدیم و پتاسیم در مواد غذایی و نوشیدنیها. این اطلاعات به تولیدکنندگان کمک میکند تا از کیفیت و ایمنی محصولات خود اطمینان حاصل کنند.
– بررسی مواد افزودنی: برای ارزیابی غلظتهای مجاز یونهای فلزی در مواد افزودنی غذایی.
2. آب و فاضلاب
– کنترل کیفیت آب شرب: برای اندازهگیری غلظت یونهای فلزی در آب شرب و اطمینان از تطابق با استانداردهای کیفیت آب.
– آنالیز فاضلاب: برای بررسی میزان آلودگی فاضلاب و تعیین غلظت فلزات سنگین قبل از تصفیه و تخلیه.
3. صنایع داروسازی
– تحلیل مواد اولیه دارویی: برای کنترل کیفیت مواد اولیه و اطمینان از غلظت صحیح یونهای فلزی در فرمولاسیونهای دارویی.
– تحقیقات دارویی: برای بررسی تأثیر یونهای فلزی در تحقیقات دارویی و توسعه داروهای جدید.
4. کشاورزی و خاکشناسی
– آنالیز خاک: برای اندازهگیری غلظت یونهای فلزی در خاک و تعیین نیازهای تغذیهای گیاهان.
– کنترل کیفیت کودها: برای بررسی غلظت یونهای فلزی در کودها و اطمینان از اثربخشی آنها.
5. آزمایشگاههای آموزشی
– آموزش دانشجویان: برای آموزش مفاهیم پایهای شیمی تجزیه به دانشجویان در دانشگاهها و مؤسسات آموزشی.
– انجام آزمایشهای آموزشی: برای انجام آزمایشهای مرتبط با آنالیز یونهای فلزی در دورههای آموزشی شیمی و زیستشناسی.
6. تحقیقات علمی و صنعتی
– تحقیقات زیستمحیطی: برای بررسی آلودگیهای زیستمحیطی ناشی از فلزات سنگین و ارزیابی غلظتهای یونهای فلزی در محیطهای مختلف.
– تحقیقات مهندسی شیمی: برای آنالیز و کنترل فرآیندهای شیمیایی که شامل یونهای فلزی هستند.
7. پزشکی و بالینی
– اندازهگیری الکترولیتها: برای اندازهگیری سطح سدیم و پتاسیم در نمونههای بیولوژیکی مانند سرم و ادرار، که در تشخیص و مدیریت اختلالات الکترولیتی در بیماران مفید است.
8. صنایع نفت و گاز
– کنترل کیفیت مواد شیمیایی: برای بررسی غلظت یونهای فلزی در مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع نفت و گاز.
9. صنایع فلزی و معدنی
– تحلیل سنگها و مواد معدنی: برای اندازهگیری غلظت یونهای فلزی در سنگها و مواد معدنی، که در فرآیندهای استخراج و تصفیه فلزات اهمیت دارد.
فلیم فتومتر Jenway مدل PFP7 به دلیل دقت بالا، سهولت استفاده، و قابلیت تطبیق با نیازهای مختلف، یک ابزار بسیار پرکاربرد در طیف گستردهای از صنایع و تحقیقات است.
عناصر قابل اندازه گیری | سدیم |
---|
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.